Kısa adı DİŞSİAD olan Diş Sanayici ve İş Adamları Derneği’nin 2022 yılında kurduğu Diş Sağlığı Müzesi müzecilik konusunda verdiği hizmetin yanında adeta bir eğitim kurumu gibi çalışmakta.İstanbul Fındıkzade de ulaşımı çok kolay olan ana cadde üzerinde açılan müze önceleri üyelerinden aldığı bağışlarla kuruldu. Fuar gelirleri ile de desteklenen müzenin kuruluş aşaması 2018 yılında başladı.
Diş anatomisi, ağız bakımı, ve dişhekimliği tarihini anlatan panoların ve malzemelerin mevcut olduğu müzede Geç Osmanlı Döneminden Cumhuriyet dönemine kadar olan materyallere ve eserlere de rastlanmakta. Müzede daimi olarak görevli bir arkeolog bayanın ziyarete gelenleri karşılaması ve müzenin özelliklerini bizzat anlatması Gazetemiz Genel Yayın Müdürünün dikkatini çekmiş ve röportajın görsellerle desteklenmesini istemiş; alınan bilgilerin ve görüntülerin sektöre aktarılması ilk kez sektörün iş dünyasınca oluşturulan özel müzecilik hakkında Arkeolog Dilara Delen ile röportaj yapılmasına ve alanda yapılan diğer çalışmaların duyurulmasına karar alınarak yayın hayatında ‘Dişhekimliğinde Müzecilik ve Önemi’ başlıklı bir seri yazı dosyasının açılmasına karar verilmiş oldu.
Diş Sanayici ve iş Adamları Derneği (DİŞSİAD) tarafından maaşlı personel olarak müzeye atanan Arkeolog Dilara Delen mesleği olan arkeoloji alanının yanında müzenin de sevk ve idaresinden sorumlu kişi olarak sorularımızı yanıtladı.
Dental Gazete – Dilara hanım beni burayı görmem için yönlendiren DİŞSİAD Genel Sekreteri Erol Soydan oldu.Amacım sadece bilgi almaktı.Ancak gördüm ki bilgi almak yeterli değil bir de oturup müzede olan biteni seyretmek lazım.Gelen ziyaretçilere verilen hizmet nasıl ? Dişhekimliğinde müzecilik demek nasıl bir şey? Sadece birkaç parça koy pano yap gelenler baksın ve gelsin geçsin şeklinde midir diye ben de tereddüt içindeydim.Burada sizin bir arkeolog olarak haftanın her günü hizmet vermenizi öğrendikten sonra anladımki iş gayet ciddi ele alınmış..şimdi şurdan başlayalım.Müzecilikte esas olan bağlı olduğun kurumdur.Nereye bağlı bu müze? Sizi kim denetliyor?
DİLARA DELEN/ARKEOLOG – Bu müze müzecilik esasları kurallarına uygun olarak kurulmuş özel bir müzedir.Müzenin sahibi DİŞSİAD dır yani Diş Sanayici ve İş Adamları Derneği’dir. TC.Kültür Bakanlığı özel Müzeler bölümüne bağlıyız ve İstanbul Türk İslam Eserleri Müzesi bizi denetlemekte.
Dental Gazete – Müze nereden gelir elde etmekte?
DİLARA DELEN/ARKEOLOG – 2860 sayılı müzeler kanununa göre bağış yapanlardan bağış alınıyor.
Dental Gazete – Siz meslek olarak bu işi yapıyorsunuz.Bu iş aslında dünyada nasıl ? Diş hekimliğine ait müzeler çok var mı ?Müze nasıl oluşur?
DİLARA DELEN/ARKEOLOG – Çok yok. Dünyada 7 diş müzesi var.Almanya da Leıpzıg de etkin bir müze var onlarda 19 Kasım 2002’de kurulmuş, 9 Nisan 2003’te Grimma Bölge Mahkemesi uyarınca tescil edilmiş.Almanların Degussa, Ritter vb dev sanayi firmaları bu müzeye arşivlerindeki malzemeleri vermişler, laboratuarlar eski devirlerde kullandıkları aletleri vermişler.Ben dişhekimliği müzesi araştırmalarımda gördüm ki Leipzig, Jena, Erfurt ve Charite Berlin’den üniversite profesörleri ve doktorlar tarafından müzeye önemli belgeler devredildiği ve müzenin varlıklarına tarif edilemez bir katkı sağlandığı yazıyor.. bir müzenin oluşması için müzeyi ziyaret etmeye ait merakı uyandırmamız lazım.Müze bu şekilde oluşur.
Dental Gazete – Dişhekimliğinde müze de ne olur ki ? Neden ben bir diş müzesini gezeyim diye bir his insanda oluşsun? Diş tarihimidir sadece diş müzesi ?
DİLARA DELEN/ARKEOLOG – Hayır tabiiki.. Diş hekimliği tarihinin yanı sıra bu alandaki mesleki sanat ve kültür tarihine ilişkin çok etkileyici bir koleksiyon olmalı. Bütün bunlar eğlenceli bir şekilde sunuluyor olması da müzecilikte etkili. Sergi genç yaşlı, konuya ilgisi olan ziyaretçiler ve konu dışı geçmişi olan ziyaretçiler için görülmeye değer olmalı.Burayı gezerek ayrılanda bir izlenim bir anı bırakmalı.Mesela bir Alman Fransız filmi var ‘’Kurtlar arasında hayatta kalma’’ Thomas Mann’ın “The Buddenbrooks” filminin yeni film uyarlaması ve otobiyografisinin Marcel Reich Ranicki tarafından film uyarlamasının yanı sıra Hollywood filmi “A Cure for Wellness” ve dizi Netflix’in yapımcılığını üstlendiği “1899” bu ve birçok örnek bu tür müzelerden sağlanan ekipmanlarla uyarlamalar yapılıyor. Sonra insanlar o film için o müzeyi geziyorlar.
Dental Gazete – Burada sizinle röportaj yaparken diş konusunda uzman olmayan kişilerin kapıdan girdiklerini gördüm.Hatta biraz önce bir çocuk grubu anneleri ile geldiler.Bu nasıl oldu ? Dişhekimliği müzesi bir başka anlatımla yoluna devam mı ediyor?
DİLARA DELEN/ARKEOLOG – Müze merkezlerinin varlıkları birden fazla küçük ve büyük özel koleksiyondan oluşur.Bu kolleksiyonlar bir gün yada bir yılda oluşmaz.Bazen yıllar alır.Bu süreçte müzecilik anlayışları da değişiyor.Özellikle toplumla iç içe olan diş sağlığı yada genel sağlık gibi konularda özellikli çalışmalar da yapılmakta.Biz de sosyal medya da müzemizi ve müzemizde yapılan çalışmaları zaman zaman anlatıyoruz.Bu gün gelenlerde bizim bu yayınlarımızı sosyal medya dan gören İBB nin takipçisi anneler grubu.Çünkü biz belediyeler ile de çalışıyoruz onlardan ve ilçe Milli Eğitim Müdürlüklerinden çocuklara yönelik diş sağlığı müzesine ait tanıtımlar yapıyoruz onlarda gruplarını gönderiyorlar böylece o çocukların ve onları getiren anne babalarının da müzemiz hakkında bilgi edinmesini sağlıyoruz.Çocuklara gençlere veya grupsuz gelenlere farklı farklı hitap ederek müze hakkında bilgi veriyoruz.Bugün sizin şansınızdan buraya gelen gruba birazdan çocuk gelişimi eğitmenimiz Gönül Akbulut uygulamalı eğitim verecek isterseniz onu beraber izleyelim.
Dental Gazete – Anlaşılan o ki burada günümüz bitecek ama galiba ilkler yaşayacağız.Gönül hanımı da tanıyalım nasıl çalışıyor?
GÖNÜL AKBULUT- Ben Çocuk Gelişimi Öğretmeniyim hem de Yaratıcı Drama Eğitmeniyim.Eminönündeki İş Bankası Müzesinde Geri Dönüşüm Çevre Atolyesinde çalışırken Dilara hanım beni keşfetti.Fatih ilçe Milli Eğitim den gelen çocuklardan 3- 4 .cü sınıfta olanlara dişin tarihi gelişimini anlatıyorum, çocukların yaşları 4-5 olursa görsellerde afiş yapıştırmalarını öğretiyorum, yazı yazmayı bilenlere panoya slogan yazdırtıyorum daha yaşı küçük olanlara ise drama eğitimi veriyorum.Dramaları izlediniz.Dramalar akılda kalan şeyler.Bu konuda ağız ve diş sağlığı ile eğitim için drama için ayrılmış bu salon bize yeterli.
Dental Gazete – Dilara hanım aşağıda eski bir diş üniti koltuğu var.Üzerinde paslı ve yırtık bölgeler var.Sanırım bu tür eşya ve belgelerin de onarımları ile ilgileniyorsunuz?
DİLARA DELEN/ARKEOLOG – Evet.O gördüğünüz kişi Restoratör Şeyda Çakmak.Metal kısımlarda korozyon stabilizasyonunu sağlayacak.Deri kısmın konservasyonunu yapacak.Ben arkeolog olarak koltuğun tarihçesi, dönemi hakkında bilgi vereceğim ona.Restoratör arkadaşımız ile malzemenin geçirdiği korozyon süresine göre müdahale yöntemini belirliyoruz.Aslında ben arkeolog olarak ve restoratör arkadaşım ile diş hekimliğinin malzemelerine ve aletlerine pek aşina değiliz bizler de mesleki bilgileri araştırıyoruz.
Dental Gazete – Bugün burada mesleğinde 40 yılı dolduran bir diş hekimi olarak anladım ki dişhekimliği tarihi sadece müzeciliğin ilgi alanı değil.Cok geç kalınmış bir alan bence.İlter Uzel Hoca dışında ilgili kişiler var..Anadolu da bazı devlet ve vakıf üniversitelerinin dişhekimliği fakülteleri kendi bünyelerinde müze yapmışlar. Dişhekimlerinin ve meslek odalarının, hatta TDB (birliğimizin) müzecilik hakkında elinden geleni yapması lazım.Hatta 2 yıllık ağız ve diş sağlığı ile diş protez öğrencilerine de müzeciliği anlatmak ve bu konuda tarihsel bilgiler verip onların burada antropoloji ve arkeloji ile buluşmasını sağlamalıyız.Ben Metin Gürsan olarak bu günden sonra kamu ve özel sektörde bu duyuruları yapıp Türk Dişhekimliği Müzesi nin hepimiz için önemine dikkat çekeceğim.
DİLARA DELEN/ARKEOLOG – Evet çok iyi söylediniz.Siz de hem üniversite de hem serbest meslek olarak icraatta bulunmuş bir hekim olarak ilgilisiniz ve gazetenizde bizlere yer vereceksiniz.Ben de buradan duyurmak istiyorum: Bizans ağız ve diş sağlığını ve Osmanlı dönemini iyi bilen dişhekimleri bizler için çok önemli ve onlar bizimle olmalı. Gravürler var..bircok gravür bize çok şey anlatıyor.Ben Türkiye Arkeologlar Derneği İstanbul Şubesinin Genel Sekreteriyim.Biz arkeologlar olarak elimizden geleni yapıyoruz.Mesela 11-13 Kasım da Prof.Nil Sarı hocamızın önderliğinde yapılacak olan ‘’ Sağlıkta Yardımlaşma’’ panellerinin birinde DİŞSİAD Başkanımız Erkan Uçar müzemizi anlatacak.Burası siz basın dahil her diş sağlığı bileşenine açık bir yer.Toplantı salonumuz sunum ve görüşmeler için yeterli.Müzecilik yapıyor DİŞSİAD diyen kişi ve kurumları da bekleriz ki tenkitlerini birebir ele alalım.Konsept çok geniş.İşte siz geldiniz gördünüz.Burada antrepolojik ilgi, dijital veri aktarımı vb birkaç öneri ile bizi mutlu ettiniz.Müze müdürü arkadaşınıza telefon ettiniz 2860 sayılı müzeler kanunu çerçevesinde ellerinde ki kullanmadıkları çene ve diş kazılarından müzemize aktarım için bizim tanışmamızı sağladınız.Bu ve benzeri yardımlar ile biz de Avrupa daki Diş Müzeleri gibi gelişebiliriz. Mayıs 2006’dan bu yana Alman Diş Müzesi, Zschadraß’taki Colditz’e yaklaşık bir kilometre uzaklıktaki bir parkta bulunuyor.ileride buraya kütüphane, teknik merkez ve misafirhane de yapacaklarını söylüyorlar. İlgili tahsis edilen binaları 10.800 m²’lik arsa üzerinde yer almakta..bunlar AB ye hazırlanan ülkemiz için de yapılabilir şeyler.Belki o zaman Netfilix’in yapımcısı bizim de müzemizde çekim yapar.. çünkü tarihsel olarak o kadar çok bilgi belge ve malzemeye sahibiz ki yeterki bunlara sahip olalım bir kısmı şirketlerde, bir kısmı özel mirasçılarda yada üniversitelerin arşiv envanterlerinde kalmasın.
Dental Gazete– Çok teşekkür ederiz size ve burası için emeği geçenlere.(Dentha Ajans Productıon Özel Haber/Ekim 2023 -İstanbul )
*Bu RÖPORTAJ’ın kısmen veya tamamen iktibas hakkı Dentha Ajans’a aittir.İzinsiz kullanılamaz.İzin için 02124244343 Dentha Ajansdan iletişim kurmalısınız.
Yazar Hakkında
